Historia

Kościół prawosławny w Polsce w latach 1944–1989

Kościół prawosławny w Polsce w latach 1944–1989

Koniec II wojny światowej przyniósł nieodwracalne zmiany w sytuacji Kościoła prawosławnego w Polsce. W porównaniu z okresem przedwojennym jego stan posiadania zmniejszył się ponad dziesięciokrotnie. Przejęcie władzy przez komunistów i zaimplementowanie ich ideologii przez państwo uczyniło z Kościoła i wiernych obiekt represji. Specyfika etniczna wspólnoty spowodowała, że polityka władz komunistycznych względem Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego (PAKP) stała się też jednym z głównych elementów polityki narodowościowej.

Kościół prawosławny w latach II wojny światowej

Kościół prawosławny w latach II wojny światowej

Wybuch II wojny światowej i okupacja przez III Rzeszę i ZSRS terytorium II Rzeczypospolitej wymusiły zmiany w strukturze lokalnego Kościoła prawosławnego, jego organizacji, administrowaniu i zarządzaniu. Dążąc do zachowania kanoniczności i posiadanej autokefalii udało się mu nie tylko przetrwać, ale dzięki autorytetowi kierującego nim metropolity Dionizego (Waledyńskiego) realnie wpływać na życie wspólnoty prawosławnej.

Ukraińscy działacze kultury z międzywojnia pochowani na terenie współczesnej Polski

Ukraińscy działacze kultury z międzywojnia pochowani na terenie współczesnej Polski

Na terenie współczesnej Polski jest wiele miejsc związanych z działalnością ukraińskich postaci kultury okresu międzywojennego, w tym ich groby. W większości takie pochówki znajdują się w dużych miastach, ponieważ to tam ówcześni ukraińscy artyści, pisarze, aktorzy i muzycy, którzy w dużej mierze pochodzili z Naddnieprza i byli przedstawicielami tzw. petlurowskiej emigracji.

Bolszewikom strzelał między oczy

Bolszewikom strzelał między oczy

Frontowiec i konspirator. Charyzmatyczny dowódca i partyzant. Carski sołdat, ukraiński ataman, oficer Wojska Polskiego. Według polskiego podziemia – niemiecki kolaborant. Kim był ten kozacki watażka z Podola, który zginął z ręki Armii Krajowej pod Hrubieszowem?

Журавчани – учасники визвольної боротьби

Журавчани – учасники визвольної боротьби

Коли тривали тяжкі бої за Львів у листопаді і грудні 1918 р. деякі наші відважні селяни добровольцями брали участь у цій баталії. Були це молоді хлопці з Руди Журавецької

Kalisz – centrum ukraińskiego życia społecznego w międzywojennej Polsce

Kalisz – centrum ukraińskiego życia społecznego w międzywojennej Polsce

Po porażce armii URL w samodzielnej (od zawieszenia broni w wojnie polsko-bolszewickiej z 18 października 1920 r.) kampanii z Armią Czerwoną, w listopadzie 1920 roku 19 000 żołnierzy armii URL zostało internowanych na terytorium Polski. Zostali oni umieszczeni w obozach w środkowej i zachodniej Polsce. Najwięcej żołnierzy osadzono w: Łańcucie, Pikulicach, Wadowicach, Tucholi, Aleksandrowie Kujawskim i Kaliszu

Ukraińska Cerkiew Greckokatolicka w Polsce po 1944 roku

Ukraińska Cerkiew Greckokatolicka w Polsce po 1944 roku

9 września 1944 roku podpisano umowę o wymianie ludności między Polskim Komitetem Wyzwolenia Narodowego a rządem Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Sowieckiej. Na jej mocy ludność ukraińska miała opuścić Polskę, a Polacy Ukrainę sowiecką. Akcją wysiedleńczą władze...

Cmentarz prawosławny na warszawskiej Woli

Cmentarz prawosławny na warszawskiej Woli

Cmentarz prawosławny w Warszawie (ul. Wolska 138/140) to główna nekropolia prawosławna w stolicy Polski. Swym kształtem przypomina prostokąt ulokowany między ulicami: Wolską, Redutową, Pustola i Elekcyjną. Teren cmentarza w momencie jego założenia został podzielony na...

Kościół prawosławny w II Rzeczypospolitej

Kościół prawosławny w II Rzeczypospolitej

Dzieje Kościoła prawosławnego w II Rzeczypospolitej to okres wyzwań, konieczności zmiany dotychczasowej struktury, ustosunkowania się do zastanych zjawisk i mierzenia się z nowymi problemami. Na przestrzeni dwóch dekad należąca do niego wieloetniczna społeczność...

Obóz internowania i Ukraiński Cmentarz Wojenny w Pikulicach pod Przemyślem

Obóz internowania i Ukraiński Cmentarz Wojenny w Pikulicach pod Przemyślem

Ukraińcy, podobnie jak inne narody, pod koniec I wojny światowej podjęli działania na rzecz utworzenia własnego niepodległego państwa. Początkowo były to dwie niezależne inicjatywy państwotwórcze. Pierwsza z nich to proklamowana 1 listopada 1918 roku...

Ukraińskie podziemie polityczne i zbrojne w Polsce w latach 1944–1954

Ukraińskie podziemie polityczne i zbrojne w Polsce w latach 1944–1954

Zagadnienie ukraińskiego podziemia w Polsce po II wojnie światowej dotyczy kilku kwestii. Przede wszystkim chodzi tu jednak o funkcjonowanie w drugiej połowie lat czterdziestych XX wieku struktur frakcji banderowskiej Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (OUN-B),...

Ukraińskie upamiętnienia nagrobne w Polsce po 1989 roku

Ukraińskie upamiętnienia nagrobne w Polsce po 1989 roku

Kwestia ukraińskich grobów i pomników w Polsce po 1989 roku to obszerne zagadnienie, które zawiera szereg aspektów. Najmniej dostrzegalnymi są aspekty etyczny i prawny tyczące prawa obywateli RP – należących do mniejszości ukraińskiej – do zachowania tożsamości...

Szkolnictwo i oświata w języku ukraińskim w Polsce po II wojnie światowej

Szkolnictwo i oświata w języku ukraińskim w Polsce po II wojnie światowej

Kwestia oświaty i szkolnictwa w języku ukraińskim w Polsce po II wojnie światowej wymaga na początek kilku zdań doprecyzowania, jeśli chodzi o samą istotę zagadnienia. Przede wszystkim w Polsce nie istniały w tym czasie żadne ukraińskie szkoły. Nauka języka...

Ukraińskie życie polityczne w Polsce w okresie międzywojennym

Ukraińskie życie polityczne w Polsce w okresie międzywojennym

Ukraińskie życie polityczne w okresie międzywojennym na obszarze ograniczonym do współczesnych granic Polski toczyło się kilkoma nurtami. Różnica w jego charakterze i celach była uzależniona od tego, czy związane było z obszarami, na których uczestniczyła w nim...

Działalność kulturalna Ukraińców po 1947 roku

Działalność kulturalna Ukraińców po 1947 roku

Z uwagi na określone konteksty polityczne (przemiany w okresie komunistycznym, zmiany ustroju i podmiotowości Polski w 1989 r., powstanie niepodległego państwa ukraińskiego, wejście Polski do Unii Europejskiej) i cywilizacyjne (rozwój w zakresie środków masowej...

Historia wojsk Ukraińskiej Republiki Ludowej

Historia wojsk Ukraińskiej Republiki Ludowej

Armia Ukraińskiej Republiki Ludowej (URL) – siły zbrojne w latach 1917–1920 – powstała po wybuchu rewolucji lutowej w Imperium Rosyjskim i była podporządkowana Ukraińskiej Centralnej Radzie. Początkowo jej trzonem były zukrainizowane formacje armii rosyjskiej...

Historia wojsk Ukraińskiej Armii Galicyjskiej

Historia wojsk Ukraińskiej Armii Galicyjskiej

Armia Halicka – siły zbrojne Zachodnio-Ukraińskiej Republiki Ludowej (ZURL), a następnie Zachodniego Okręgu Ukraińskiej Republiki Ludowej (URL) po zjednoczeniu obu państw ukraińskich 22 stycznia 1919 roku została utworzona de facto 1 listopada 1918 roku jako Wojsko...

Wysiedlenie ludności ukraińskiej z Polski na Ukrainę sowiecką (1944–1946)

Wysiedlenie ludności ukraińskiej z Polski na Ukrainę sowiecką (1944–1946)

W 1944 roku na terytorium Polski wkroczyła Armia Czerwona. Tym samym niepodległościowe podziemia polskie i ukraińskie, które były wyrazicielami interesów państwowych i narodowych, traciły na swym znaczeniu i stały się obiektem ataków ze strony nowej władzy....

Akcja „Wisła”

Akcja „Wisła”

Zakończenie akcji wysiedleńczej na Ukrainę sowiecką w 1946 roku nie oznaczało rozwiązania problemu ukraińskiego w Polsce, aczkolwiek jego skala znacznie się zmniejszyła. Według wyliczeń władz wojskowych z początku 1947 roku liczba pozostających w Polsce Ukraińców...

Cmentarze wojenne Armii Ukraińskiej Republiki Ludowej (URL) i Ukraińskiej Armii Halickiej (UHA) w Polsce

Cmentarze wojenne Armii Ukraińskiej Republiki Ludowej (URL) i Ukraińskiej Armii Halickiej (UHA) w Polsce

Walka Ukraińców o niepodległość na przełomie drugiej i trzeciej dekady XX wieku przyniosła ofiary. Żołnierze Ukraińskiej Armii Halickiej i Armii Ukraińskiej Republiki Ludowej (Petlurowcy) ginęli w...