Aleksander Byj

Cmentarz Główny w Przemyślu położony jest na południowym krańcu miasta przy ulicy Słowackiego (dawniej ulica Dobromilska). Teren Cmentarza Głównego zajmuje obecnie 16.5 ha i liczy blisko 30 tys. pochowanych. Początki Cmentarza Głównego poprzedziło istnienie w tym miejscu cmentarza cholerycznego, gdzie grzebano ludzi zmarłych wskutek cholery czy innych chorób zakaźnych. Założenie nekropolii przyjmuje się na rok 1831r. kiedy odnotowano pierwszą epidemię cholery. W 1859r. na cmentarzu wybudowano kaplicę. Na wmurowanej w jej wnętrzu tablicy można przeczytać: \" Ta kaplica zbudowana kosztem Franciszka i Teresy Małkowskich ... .\" Najstarsze nagrobki zachowane do naszych czasów pochodzą z lat sześćdziesiątych XIX wieku nie licząc pomników przeniesionych tutaj ze Starego Cmentarza , z których najstarszy pochodzi z 1806 roku. Wobec potrzeby poszerzenia obszaru cmentarza kilkakrotnie dokonywano zakupu sąsiednich gruntów między innymi w latach 1883, 1894, 1899 i 1911. W roku 1909 ukończono budowę muru cmentarnego oraz założono nowe kwatery i drogi w częściach wcześniej nie zagospodarowanych. W tym czasie cmentarz komunalny służył całej ludności miasta , z wyjątkiem Żydów , którzy zachowali prawo do posiadania własnego cmentarza. Na cmentarzu tym znalazły miejsce spoczynku wielu byłych uczestników powstań narodowych 1831 i 1863 roku. Jeszcze w okresie międzywojennym, było wówczas na cmentarzu 90 grobów kryjących ich szczątki. Do dziś wiele z nich uległo całkowitemu zniszczeniu. Prawdopodonie na tym cmentarzu spoczywają przeniesione z Francji szczątki polskiego generała, uczestnika Powstania Styczniowego - Jarosława Dąbrowskiego. Jednak przeprowadzone w latach 1971-1973 poszukiwania nie przyniosły pozytywnego rezultatu. W 1925 roku Przemyśł zakupił grunt obok cmentarza przeznaczony na dalsze jego poszerzenie , w 1930 roku nabyto 200 świerków dla obsadzenia dróg cmentarnych, a w 1932 zainstalowano oświetlenie elektryczne alei głównej. W okresie II wojny światowej, oprócz mieszkańców miasta chowano tutaj także osoby z terenu ówczesnego ZSRR zmarłych w obozie przejściowym dla ludności wywożonej do Niemiec na roboty przymusowe. Przez pewien czas grzebano tutaj także jeńców włoskich zmarłych w Stalagu nr 327 w Nehrybce. (Źródło: https://cmentarze24.pl/index.php/cmentarze/podkarpackie/item/342-cmentarz-glowny-przemysl).