Marian Bendza

Ks. prof. dr hab. płk Marian Bendza urodził się w miejscowości Mokre (obecne województwo podkarpackie, powiat sanocki) 23 stycznia 1951 r.
Był wychowankiem i absolwentem Prawosławnego Seminarium Duchownego w Warszawie (ukończył w 1969 r.) oraz Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie (ukończył w 1974 r.). Studia na ChAT zakończył obronioną z wyróżnieniem pracą magisterską, napisaną pod kierownictwem ks. prof. Jerzego Klingera, wybitnego teologa prawosławnego, którą poświęcił omówieniu architektury łemkowskich cerkwi drewnianych w XVII i XVIII wieku.
W 1980 r. uzyskał stopień naukowy doktora broniąc, również na Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej, dysertację napisaną pod kierownictwem naukowym cenionego teologa Kościoła Ewangelicko – Augsburskiego ks. prof. Woldemara Gastparego, pt. „Prawosławna Diecezja Przemyska w latach 1596 – 1681. Studium prawno – kanoniczne”.
Studia teologiczne w Polsce uzupełniał również na licznych zagranicznych uniwersytetach. Był stypendystą Uniwersytetu w Erlangen (Niemcy), Uniwersytetu w Ratyzbonie (Niemcy), Uniwersytetu w Bern (Szwajcaria) oraz Uniwersytetu w Zurychu (Szwajcaria), gdzie kończył dodatkowe studia z zakresu teologii ewangelickiej.
Stopień naukowy doktora habilitowanego uzyskał w 1986 r. na podstawie licznego dorobku naukowego oraz wydanej monografii pod tytułem „Tendencje unijne względem Cerkwi Prawosławnej w Rzeczypospolitej w latach 1674 – 1686” (wydanie: Warszawa, 1989 r.). W 1991 r. Marian Bendza objął stanowisko naukowe profesora nadzwyczajnego Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie. W 2007 r. uzyskał tytuł naukowy profesora nauk teologicznych, który przyjął oficjalnie z rąk Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego w czerwcu 2008 r.
W 2008 r. został laureatem nagrody im. Księcia Konstantego Ostrogskiego za zasługi w rozwoju kultury, myśli i duchowości prawosławia oraz za działalność na rzecz jednoczenia chrześcijan. Ze względu na liczny dorobek naukowy oraz szacunek, którym się cieszył w międzykonfesyjnym środowisku akademickim był dwukrotnie wybierany Prorektorem Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie. W 2014 r. został nagrodzony przez Senat ChAT medalem za Zasługi dla Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie.
Na tej uczelni pełnił również dodatkowo stanowiska Kierownika Katedry Historii Kościoła Powszechnego i Autokefalicznych Kościołów Prawosławnych oraz Kierownika Studiów Doktoranckich. Był ponadto pracownikiem naukowym Katedry Teologii Prawosławnej Uniwersytetu Białostockiego. Sprawował także zaszczytną funkcję członka Prezydium Komitetu Nauk Teologicznych (Wydział I – Nauk Społecznych) Polskiej Akademii Nauk.
W ramach pracy naukowo – dydaktycznej był promotorem i recenzentem ponad dwudziestu prac doktorskich oraz ponad dwustu prac magisterskich. Wśród licznych publikacji Księdza Profesora w szczególności należy wymienić dodatkowo: Starożytne patriarchaty prawosławne (Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2005); Droga Kościoła prawosławnego w Polsce do autokefalii (Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2006) oraz Historia Kościoła prawosławnego Grecji (Wydawnictwo Naukowe ChAT, Warszawa 2017). Przed śmiercią pracował nad kolejną monografią poświęconą udziałowi wojska kozackiego w Odsieczy Wiedeńskiej.
Ks. prof. Marian Bendza był członkiem wielu rad naukowych i wchodził w skład szeregu kolegiów redakcyjnych. W szczególności warto wspomnieć o jego uczestnictwie w pracach rady redakcyjnej rocznika „Україна в Центрально-Східній Європі”, wydawanego w Kijowie w Instytucie Historii Ukrainy, Narodowej Akademii Nauk Ukrainy.
W 1994 r. z rąk prawosławnego arcybiskupa białostockiego i gdańskiego Sawy przyjął święcenia duchowne (11 czerwca 1994 r. diakońskie a 12 czerwca 1994 r. kapłańskie) i rozpoczął posługę duchownego współtworząc odradzający się w Rzeczypospolitej Prawosławny Ordynariat Wojska Polskiego. W Ordynariacie obejmował kolejno stanowiska sekretarza a następnie kanclerza Prawosławnego Ordynariatu Wojska Polskiego. Będąc wojskowym kapelanem otrzymał stopień pułkownika Wojska Polskiego.
Ks. Marian Bendza przez cały okres pracy naukowej oraz służby jako duchowny położył ogromne zasługi w budowanie dialogu międzywyznaniowego, w tym w ramach Polskiej Rady Ekumenicznej, w szczególności między Kościołem Prawosławnym a Kościołem Ewangelicko-Augsburskim w RP, Ewangelicko – Reformowanym oraz Kościołem Polskokatolickim. Przez wiele lat współpracował ze szwajcarskim ekumenicznym instytutem „Glaube in der 2. Welt” z Zurychu, w tym szczególnie blisko z jego założycielem ks. dr. Eugenem Voss. O jego zasługach dla ruchu ekumenicznego zaświadczył m.in. osobisty udział hierarchów tych kościołów licznych wiernych tych denominacji zgromadzonych na uroczystościach pogrzebowych.
Ceremonia pogrzebowa Ks. prof. dr hab. Mariana Bendzy odbyła się w dniu 8 maja 2018 r. Celebrowana była pod przewodnictwem Jego Eminencji Wielce Błogosławionego Sawy, Prawosławnego Metropolity Warszawskiego i Całej Polski oraz licznie zgromadzonego duchowieństwa z kraju i zagranicy. W pożegnaniu Księdza Profesora udział wzięli przedstawiciele władz państwowych i samorządowych Polski, Posłowie na Sejm RP oraz parlamentarzyści Parlamentu Europejskiego, przedstawiciele Wojska Polskiego, hierarchowie i duchowieństwo licznych kościołów i związków wyznaniowych oraz przedstawiciele placówek dyplomatycznych akredytowanych w RP, na czele z Ambasadorem Ukrainy Andrijem Deszczycią.
Ksiądz Marian Bendza, przy udziale asysty honorowej Kompanii Reprezentacyjnej Wojska Polskiego, spoczął na wolskim cmentarzu prawosławnym, w kwaterze żołnierzy Ukraińskiej Republiki Ludowej, którzy wspólnie z żołnierzami Wojska Polskiego walczyli o wolną Polskę i wolną Ukrainę.