Mikołaj Czyżewski
Миколай Чижевський
Transkrypcje nazwiska:
Mykola Chyzhevskyi
Oficer Armii URL, metalurg, profesor
inteligencja, wojskowi
Cipky (gub. połtawska) lub Hadziacz
1.10.1890
1.12.1954
po 1947
Dane związane z nagrobkiem
Ludwika Malczewska
Z Dąbrowskich
zmarła dnia 8 list. 1947 roku przeżywszy lat 65
Dr inż. Mikołaj Czyżewski
Profesor Akademii Górniczo Hutniczej w Krakowie
zmarł dnia 4 grudnia 1954 roku przeżywszy lat 64
mogiła zbiorowa
lastriko
Nagrobek składa się z dwóch elementów tworzących stelę, ustawioną na niewielkim postumencie, na steli przytwierdzono dwie metalowe tabliczki z inskrypcją.
Mikołaj Czyżewski (ukr. Миколай Чижевський) – metalurg, profesor AGH. Urodził się w 1890 r. we wsi Cipky gub. połtawskiej (wg innych w Hadziaczu na Ukrainie). Syn Pawła i Zofii z Rubisów. Absolwent seminarium duchownego, następnie Mikołajowskiej szkoły Artylerii. W 1911 r. rozpoczął studia na Wydziale Chemii Instytutu Politechnicznego w Kijowie, które przerwał po wybuchu I wojny światowej, wysłany jako oficer na front. Po wybuchu rewolucji w Rosji w 1918 r. przeszedł do tworzącej się armii ukraińskiej, gdzie został mianowany dowódcą brygady artylerii 3. Dywizji Żelaznej. Uczestnik I i II pochodu na Ukrainę (6 XII 1919 – 6 V 1920 i listopad 1921). Napisał na ten temat wspomnienia „5 dób na okupowanej przez Moskwę Ukrainie” („5 діб на окупованій Москвою Україні”). Dosłużył się stopnia majora. Po klęsce wyprawy kijowskiej i internowaniu Armii URL w Polsce przebywał w obozie nr 10 w Kaliszu, gdzie ukończył Akademicki Kurs Sztabu Generalnego i został mianowany do stopnia podpułkownika Armii URL. W 1921 r. rozpoczął studia na Wydziale Górniczym Akademii Górniczej w Krakowie. Ukończył ją w 1928 uzyskując tytuł inżyniera metalurgii. W trakcie studiów, dzięki wstawiennictwu prof. Jana (Iwana) Feszczenki-Czopiwskiego został od 1.10.1923 r. zatrudniony jako zastępca asystenta w Zakładzie Opałoznawstwa Wydziału Hutniczego. Po ukończeniu akademii został od roku akademickiego 1928/1929 zatrudniony jako młodszy asystent, a od 1931/1932 jako starszy asystent w katedrze Technologii Ciepła i Paliwa. W 1934 obronił tam pracę doktorską, a w 1935 uzyskał habilitację i tytuł docenta koksownictwa oraz technologii ciepła i paliwa. W okresie międzywojennym brał aktywny udział w życiu emigracji ukraińskiej w Polsce, m.in. był delegatem na II Zjazd Ukraińskiej Emigracji Politycznej w Warszawie (1928); został wybrany członkiem rady głownej UCK; od 1930 był redaktorem czasopisma „Biułeteń. Informacijnyj Orhan Ukrajinśkych Emihrantiw” („Бюлетень. Інформаційний Орган Українських Емігрантів”) wydawanego w Krakowie. Po wybuchu II wojny światowej został 6.11.1939 r. aresztowany podczas akcji „Sonderaktion Krakau”. Po zwolnieniu pracował w powstałej na bazie zlikwidowanej przez władze okupacyjne Akademii – Szkole Technicznej Górniczo-Hutniczo-Mierniczej. Po zakończeniu wojny i reaktywowaniu Akademii Górniczej zorganizował tam Katedrę Odlewnictwa, zostając w 1946 r. jej pierwszym profesorem nadzwyczajnym. W latach 1951-1953 był dziekanem Wydziału Odlewnictwa. Pod jego kierunkiem przygotowano około 100 prac magisterskich i inżynierskich. Opublikował 47 prac (indywidualnych i zbiorowych), w tym 7 skryptów. W 1928 r. ożenił się w Krakowie z Henryką Malczewską, z którą miał jednego syna Olega. Był prezesem Stowarzyszenia Naukowo Technicznego Odlewników Polskich i przewodniczącym Rady Naukowej Instytutu odlewnictwa w Krakowie. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi. Zmarł nagle 1.12.1954 r. w Krakowie i został pochowany na Cmentarzu Rakowickim. W budynku D-8 Wydziału Odlewnictwa, na parterze, znajduje się tablica poświęcona profesorowi Mikołajowi Czyżewskiemu.
Cmentarz Rakowicki w Krakowie
Województwo: Małopolskie
Powiat: Krakowski
Gmina: Kraków
Miejscowość: Kraków
Adres pocztowy: Rakowicka 26, 31-510 Kraków
Numer Kwatery, numer alei i grobu:
Opis cmentarza:
Źródła:
Bruski J. J., Petlurowcy. Centrum Państwowe Ukraińskiej Republiki Ludowej na wychodźstwie (1919-1924), Kraków 2004, s. 312, 313, 558.
https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/7/7b/Tablice_-_Mikolaj_Czyzewski._Biuletyn_AGH_nr_84.pdf
Kolańczuk A., Nekropolie i groby uczestników walk niepodległościowych w latach 1917-1921, Przemyśl 2003, s. 144.
Kolańczuk A., Ukraińscy emigranci polityczni w życiu naukowym, kulturalnym, społecznym i gospodarczym w II RP, Przemyśl 2019, s. 105-106
Sieński H., Profesor Mikołaj Czyżewski, „Biuletyn AGH” nr 84, s. 24-25
Wiszka E., Emigracja ukraińska w Polsce 1920-1939, Toruń 2001.
Z dziejów Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie w latach 1919-1967, oprac. J Sulima-Samujłło oraz zespół aut., Kraków 1970, s. 621
Życiorysy profesorów i asystentów Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie (1919-1964), red. M. Odlanicki-Poczobutt, Kraków 1965, s. 62-66
Наріжний С., Українська еміграція. Культурна праця української еміграціх між двома світовими війнами, Львів-Кент-Острог 2008.