Mychajło Wachniuk

Nauczyciel. Oficer UHA, poseł do Sejmu RP w latach 1930-35 z Huculszczyzny. Brał udział w tworzeniu czytelni Towarzystwa „Proswita”. Pracował nad stworzeniem słownika gwary huculskiej.
Działacz polityczny, społeczny i kulturalno-oświatowy. Urodził się w Rusowie w pow. Śniatyn na Podolu. Po ukończeniu seminarium nauczycielskiego w Kołomyi nauczał w szkołach Huculszczyzny.
Powołany do armii austriackiej ukończył Akademię Wojskową w Wiedniu.
W latach 1918-1920 był oficerem Ukraińskiej Halickiej Armii.
Po wojnie kontynuował pracę nauczycielską i społeczna w środowiskach ukraińskich. Praca ta była powodem jego aresztowania. Pod koniec lat dwudziestych został przeniesiony do Korniaktowa w pow. łańcuckim na posadę nauczyciela w polskiej szkole. Tutaj również działał społecznie w środowisku wiejskim, pracował nad rozwojem spółdzielczości wiejskiej, zakładał kasy Stefczyka. Dzięki jego pomocy miejscowi rolnicy wygrali spór sądowy /uzyskując wysokie odszkodowanie/ z księciem Lubomirskim, z którego stawów woda corocznie zalewała ich łąki i pastwiska. Zyskał tym sobie wzrost autorytetu i szacunku miejscowych rolników, ale jednocześnie wrogość strony przegranej. Wkrótce po zakończeniu procesu władze oświatowe przeniosły „służbowo” opiekuna łańcuckich rolników do szkoły w Lesznie k. Błonia w woj. warszawskim, gdzie pracował jako nauczyciel do wybuchu II wojny światowej. Pomimo szykan utrzymywał nadal żywe kontakty ze środowiskami ukraińskimi na Podolu i na Huculszczyźnie. Był członkiem Ukraińskiej Socjalistyczno-Radykalnej Partii (USRP) i jako jeden z jej działaczy został wybrany posłem Huculszczyzny do Sejmu RP w kadencji 1930-1935.
Na początku okupacji niemieckiej przeniósł się wraz z rodziną do Buszkowicz koło Przemyśla. Przez pewien czas ukrywał się przed gestapo, z uwagi na to, że był posłem i działaczem partii, która zwalczała takie totalitaryzmy jak faszyzm i komunizm. Na tym terenie również zdobył sobie ogromny szacunek i autorytet w środowiskach polskim i ukraińskim przeciwstawiając się próbom wzajemnego skłócenia tych społeczności, co wówczas wymagało wielkiej odwagi.
Po wyzwoleniu, mieszkając nadal w Buszkowicach, uczestniczył w pracach nowopowstałego Komitetu Ukraińskiego w Przemyślu, stanowiącego reprezentacje społeczności ukraińskiej wobec nowych władz. Był współautorem odezwy do ludności polskiej i ukraińskiej w sprawie wzajemnej współpracy.
Wraz z rozpoczęciem akcji przesiedleńczej ludności ukraińskiej do USRR, podjęte zostały działania represyjne do tych, którzy nie chcieli dobrowolnie opuszczać swoich rodzinnych stron. Wśród tych ostatnich był również M. Wachniuk. Na skutek tego został zatrzymany na okres trzech miesięcy w areszcie w Przemyślu. Narastanie represji w stosunku do niego osobiście i do ludności ukraińskiej skłoniły go do udania się do Warszawy do ówczesnego ministra sprawiedliwości z prośbą o interwencję i położenie kresu bezprawiu. Wobec bezskuteczności podjętych starań i braku pracy, w marcu 1946 roku postanowił wyjechać z Przemyśla wraz z żoną i dwojgiem dzieci. (Mieszkał wówczas u krewnych w Przemyślu). Osiedlił się w Lesznie k. Błonia w woj. warszawskim w domu przyjaciół sprzed wojny – polskich nauczycieli. Wkrótce podjął pracę jako wizytator szkolnictwa zawodowego w Centralnym Zarządzie Przemysłu Cukrowniczego w Warszawie, gdzie wraz z rodziną zamieszkał.
W szczytowym okresie terroru stalinowskiego, na początku 1951 roku, został aresztowany i osadzony w X pawilonie więzienia mokotowskiego. Po dwuletnim okrutnym śledztwie „akt oskarżenia” ze sfingowanymi zarzutami został skierowany do sądu. Sąd, ku zaskoczeniu i kompromitacji oprawców, uniewinnił Michała Wachniuka, albowiem jedyny „świadek” służby bezpieczeństwa, w krzyżowym ogniu pytań sądu i obrony, oświadczył, że: „tak kazali mi mówić oficerowie z UB”.
Po uniewinnieniu i zwolnieniu z aresztu powrócił do pracy w dawnej instytucji. Zatrudniony został na stanowisku urzędnika, a nie wizytatora, jak przed aresztowaniem. Pracował tu do przejścia na emeryturę. Nadal był inwigilowany.
Po „odwilży” w 1956 roku powrócił do pracy społecznej. Został członkiem Ukraińskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego, a następnie przewodniczącym warszawskiej organizacji tego Towarzystwa i uczestnikiem I Założycielskiego Zjazdu UTSK w Warszawie. Rozwinął działalność społeczną i kulturalną. Zgromadził sporą bibliotekę ukrainianów, którą władze bezpieczeństwa zlikwidowały.
Zmarł w Warszawie.
Wachniuk Ołena (Вахнюк Олена) (23.03.1903–11.07.1994)
Żona Michała, z zawodu nauczycielka, absolwentka Seminarium Nauczycielskiego w Przemyślu. Uczyła w polskich szkołach w Przemyślu i w Budach Łańcuckich. Po 12 latach wzorowej pracy nauczycielskiej, przedwcześnie została przeniesiona w stan spoczynku w następstwie szykan, jakie spotkały męża. W Warszawie podjęła pracę w Urzędzie Patentowym RP, gdzie w okresie aresztowania męża – na polecenie władz bezpieczeństwa – była siedmiokrotnie zwalniana i ponownie przyjmowana do pracy. Następnie, aż do przejścia na emeryturę, pracowała w dziekanacie i w bibliotece Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego.